|
|
“МЫ ЯШЧЭ ТУТ!” Беларуска-яўрэйскі бюлетэнь (Мінск). Спецвыпуск № XVI, красавік 2006 г. / нісан 5766
|
“МЫ ЯШЧЭ ТУТ!”
Беларуска-яўрэйскі бюлетэнь (Мінск).
Спецвыпуск № XVI, красавік 2006 г. / нісан 5766 г.
====================================================
НАВІНЫ & КАМЕНТАРЫ
* * *
Вясёлае свята Пурым адзначалася 13-14 сакавіка ў пераважнай большасці яўрэйскіх суполак РБ. 15 сакавіка ў мінскім абшчын-ным доме тэатр «Мішпоха» упершыню паказаў п’еску «Лясны пурымшпіль». Цікава, што сёлета Пурым выпаў акурат на перыяд кампаніі па «выбарах прэзідэнта», дзе гульні ды масак таксама хапала. У сакавіку, дарэчы, адкрыўся новы дзяржаўны тэатр – у Пінску. Без «яўрэйскага следу» і там не абышлося: будынак некалі належаў Довіду Баярскаму.
* * *
Пад Пурым у Беларусь з неафіцыйным візітам прыязджаў моэль, рэб Хаім. Ён шмат каму зрабіў брыт-мілу, у тым ліку асобным нашым аўтарам . Дзякуй яму за працу.
* * *
Другога сакавіка на «Яме» адбыўся сход, зладжаны Саюзам бел. яўр. арганізацый і абшчын у памяць пра пагром 64-гадовай даўніны. Настрой многіх удзельнікаў падобных сходаў трапна апісаны Дзінай Рубінай у рамане «Сіндыкат», дзе якраз ідзецца пра Мінск: “…Все было собрано, все согнано так, чтобы и эта церемония прошла обыденно и сухо, как все вообще человеческие церемонии с установленным каноном”. Шэраг выступоўцаў рэкламавалі ўласныя суполкі (што называецца, знайшлі месца), а адна цётка ўвогуле назвала ўзвышэнне ля Чорнага абеліска “сценой” (?!).
Перад мітынгам карэспандэнт «МЯТ!» падарыў колькі асобнікаў бюлетэня сябрам і знаёмым. Падкралася левінская сакратарка Б. і ледзь не выдрала папку: “Это наша территория”. Нават пабегла скардзіцца спецслужбоўцам, што дзяжурылі побач. Тыя не ўбачылі падстаў для ўмяшання, і чытачы атрымалі навіны «з першых рук».
Ад бяссілля ў гора-сакратаркі здалі нервы, дык яна выгукнула пра наша выданне: “у, вонючая газетенка”. Дзякуй мінчукам, якія заступіліся за «Мы яшчэ тут!». На жаль, актуальнай застаецца ацэнка чатырохгадовай даўніны, дадзеная ў маскоўскім навуковым часопісе «Диаспоры» (№ 4, 2002): “Для штатных работников СБЕОО… характерны безответственность и некомпетентность”. Рыба гніе з галавы…
====================
ПОШТА РЭДАКЦЫІ
Не могу понять, почему в начале марта А. Г. Лукашенко наградил званием «Герой Беларуси» художника Михаила Савицкого, известного своими недружелюбными поступками по отношению к нам, евреям. Видимо, президент просто не знал о том, что М. Савицкий «прославился» еще в брежневские времена, когда нарисовал еврея в образе пособника нацистов.
И еще: в газете «Авив» я прочла, что в 2004 г. в Куропатах еврейской общиной был установлен обелиск в память о евреях и мусульманах с надписью на иврите. Почему-то в «Мы яшчэ тут!» вы не рассказали об этом знаменательном событии…
К. Т., Минск
Рэд.: Да спісу «подзвігаў» акадэміка, ганаровага грамадзяніна Мінска, народнага мастака і інш. можна дадаць апантанае цкаванне старэйшага калегі і земляка Марка Шагала, заявы накшталт: «задача перед всеми евреями – пополнение их всемогущего кошелька. Любыми способами и во всех странах», «у них по талмуду … во главе всего ненависть к христианам. Если хочешь получить полное очищение грехов перед Яхве, то обязан в течение жизни убить хотя бы одного гоя» («Русский вестник», № 17-18/2002). Брыды тут яўна больш, чым у карыкатурах на прарока, свае словы мастак не абвяргаў – а яму найвышэйшую ўзнагароду краіны даюць… У нас няма сумневаў, што А. Л. усё ведае пра «героя». Высновы рабіце самі.
Што да помніка ахвярам сталінізму ў Курапатах, мы прысвяцілі яму публікацыю ў № 5/2004. Да з’яўлення абеліска з надпісам на ідыш (не на іўрыце!) спрычынілася група прыватных асоб – беларусаў і яўрэяў. Паводле аднаго з ініцыятараў, журналіста БелАПАН Марата Гаравога, чуткі аб удзеле «яўрэйскай абшчыны» – хлусня, левінскі саюз нічым не дапамог. Хаця ад іншага ініцыятара, К-ва, мы ведаем, што ўвосень 2004 г. Л. Левіна прасілі былі аб помачы. Відаць, 1,5 года таму дойлідава хеўра «наклала ў порткі», а цяпер хоча зрабіць добры твар пры кепскай гульні ды «падгрэсці» пад сябе і гэты мемарыял. Пакуль мы яшчэ тут – не выйдзе.
======
ПРА ЛЮДЗЕЙ, ПЕШАК І «ЗЫХОД»
Бюлетэнь выходзіць адразу пасля 1 красавіка. Але нам, шчыра кажучы, не да жартаў.
Дваццаць другога сакавіка быў асуджаны галоўны рэдактар газеты «Наша Ніва» Андрэй Дынько. Яго «віна» палягала ў спробе выйсці з аўтобуса на Кастрычніцкай плошчы г. Мінска, а яшчэ ў тым, што рэдактар размаўляў з міліцыянтамі па-беларуску. На судзе тыя настойвалі, што ён «нецэнзурна лаяўся». Суддзя Алена Крайчык зрабіла выгляд, што паверыла. Вынік – 10 сутак арышту.
Мы знаёмыя з Андрэем Дыньком шэсць гадоў. Ніводнага разу не чулі ад яго грубага слова. Тэлефануем Юрыю Муйвіду, яго колішняму трэнэру па шахматах у Берасці (цяпер Ю. Муйвід працуе ў мінскім Палацы дзяцей і моладзі). «Андрэй – хуліган? Што Вы! Спакойны, інтэлігентны чалавек».
Дык мо хуліганамі з’яўляюцца зусім іншыя людзі, якія не спыняюцца перад маной у «храме правасуддзя»? Перакладаюць адказнасць з хворай галавы на здаровую? Паводзяць сябе ва ўласнай краіне, быццам каланізатары сярод абарыгенаў?
Арышт рэдактара адной з самых рэспектабельных газет Беларусі – не выключны выпадак. Амаль у той жа час былі арыштаваны паэтка Ірына Дарафейчук («размахванне рукамі і прыставанне да прахожых», 7 сутак), Леў Марголін з Барысава (10 сутак), фотарэдактар «Нашай Нівы» Арцём Лява (15 сутак), іншыя дастойныя асобы.
Механізм «тройкі» запушчаны: двое псеўдасведкаў + суддзя = пакаранне. Выяўляецца, амаль кожны, хто размаўляе ў Беларусі па-беларуску або іншым чынам адрозніваецца ад байцоў АМАПу (напрыклад, не мае пагонаў, носіць акуляры, бараду ці пейсы…), рызыкуе ўмомант апынуцца за кратамі. Адзінаццатым у камеры на пяць месцаў.
У апошнія тыдні прадстаўнікі ўладнай групоўкі паказалі ўсяму свету, што ў іх замест сумлення – ... Ведаючы, што наш бюлетэнь чытаюць і прыслугачы «кіраўніка дзяржавы» (у прыватнасці, «пешкі» з пасольства РБ у Ізраілі), лічым сваім прафесійным абавязкам нагадаць ім закон жыцця. Можна доўга падманваць і запалохваць невялікую колькасць людзей, нядоўга – вялікую колькасць. Доўга маніць усім немажліва – такі лад немінуча абрынецца (гл. СССР). Панове ідэёлухі, ваш час сыходзіць, што сакавіцкі снег; то лепш зазірніце ў біблійны раздзел «Шмот» («Зыход») і ратуйце свае душы. Halevaj!
НАВІНЫ З ПОЎДНЯ
28 сакавіка ў Ізраілі прайшлі парламенцкія выбары. Перамагла партыя «Кадыма», заснаваная А. Шаронам. Экс-беларусы агітавалі хто за Ольмерта, хто за Лібермана, а хто і ўвогуле за Пераца. Усе пакуль на волі. Дарэчы, у Іерусаліме перад будынкам Кнесета нярэдка ладзяцца пікеты, ставяцца палаткі, і ніхто іх не чапае. Пагатоў з дапамогай «спецназу».
* * *
18 красавіка ў лесе Бен-Шэмен пад Тэль-Авівам адбудзецца традыцыйная (35-я) усеізраільская сустрэча выхадцаў з Беларусі. Па завядзёнцы, будзе шмат зямляцкіх абдымкаў, прыкольных прамоў і (не)кашэрнай смажаніны. Хто мае колы, няхай прыедзе: im ejn lecha mechonit, lech baregeli
ЮБІЛЕІ
23 сакавіка 2006 г. споўнілася б 100 гадоў Ісаку Любану (1906-1975), беларуска-яўрэйскаму кампазітару, аўтару хітоў сталінскага часу «Будзьце здаровы», «Наш тост». У паваенныя гады шмат працаваў над музыкай да кінафільмаў.
На шчасце, жывуць яшчэ ў Беларусі музыкі-яўрэі, і не толькі «мэтры прапаганды», як сумнавядомы Ф., а і сапраўдныя творцы. 23 сакавіка ў Мінску адбыўся юбілейны канцэрт «50 гадоў у джазе» знанага піяніста Аркадзя Эскіна.
У 1906 г. нарадзіліся літаратары Давід Курлянд і Леў Талалай. Пісалі на ідыш. Абодва загінулі ў вайну на фронце.
* * *
ВЕДАЙ НАШЫХ!
БЕЛОРУССКИЕ МИЛЛИОНЕРЫ КАЦЕНЕЛЬСОНЫ – БИЗНЕСМЕНЫ И СИОНИСТЫ
Именно семье этих белорусских бизнесменов еврейского происхождения город Бобруйск во многом обязан своему неофициальному званию столицы еврейства. В нашей очередной публикации, посвященной истории белорусского бизнеса, речь пойдет о династии бобруйских купцов Каценельсонов – самых богатых бизнесменов Беларуси конца XIX – начала XX веков и влиятельных деятелей международного еврейского движения.
Родоначальник бизнеса Иосиф Каценельсон
Известность и богатство к семье пришло в период жизни Иосифа Палтовича Каценельсона. Он, средней руки бобруйский винный откупщик, в 1870 году занялся лесной торговлей. Иосиф Каценельсон арендовал несколько лесных дач в Бобруйском и Игуменском уездах и заключил выгодные оптовые контракты с крупными перекупщиками белорусской древесины в низовьях Днепра Клейнерманом, Рабиновичем, Сандомирским и другими.
Сплавщики, нанятые приказчиками фирмы Каценельсона, гнали в караванах так называемые «херсонские плоты» – громадные, иногда двухъярусные сооружения, состоящие из 250–400 стволов. Миновав киевскую пристань, потом Екатеринославль, эти настоящие лесные города на воде проходили через днепровские пороги и направлялись в Херсон. В конце XIX века в этот город ежегодно сплавлялось белорусского леса на сумму 4,5 млн рублей (…).
Иосиф Каценельсон сразу же зарекомендовал себя как честный и исполнительный партнер, а несколько сплавов окупили все его первичные инвестиции в лесной бизнес. Но настоящие большие деньги пришли к бобруйскому купцу после того, как он наладил поставки леса на английский рынок. Партнером Иосифа Каценельсона стала одна из старейших, еще петровских времен, лесоэкспортных фирм Российской империи – Торговый дом Петра Беляева. (…) При поддержке Беляева и его наследников Каценельсон организовал доставку леса до Либавы и его последующий вывоз в Англию. За несколько лет имя Иосифа Каценельсона стало известно на английском рынке. И отнюдь не случайно, что в начале XX века один из его сыновей будет избран директором открытого в Лондоне Еврейского колониального банка (учрежденного III сионистским конгрессом в 1899 г. – «МЯТ!»).
В 1893 году ежегодный торговый оборот фирмы Каценельсона оценивался в 400 тыс. рублей. Такими оборотами не мог в то время похвастать ни один из предпринимателей, работавших в Беларуси. В кредитной истории его фирмы, сохранившейся в Национальном историческом архиве Беларуси, есть такая запись: «Очень богат, производит торговлю леса на весьма значительную сумму и считается за человека честного, богатого, благонадежного и заслуживающего только доверия».
Вдовья доля
Когда в ноябре 1893 года Иосиф Каценельсон скончался, скорбил весь бизнес-мир Бобруйска и Минской губернии. Соболезнования пришли в уездный белорусский город даже из Англии.
Завистники и конкуренты, правда, рассчитывали, что наследники Каценельсона – его вдова Пая-Брайна и сыновья Палт и Нисон – не унаследовали от мужа и отца выдающихся предпринимательских способностей. Однако они ошибались.
Вдова и сыновья в том же 1893 году реорганизовали дело мужа и отца. Собрав уставный капитал в 60 тыс. рублей, они зарегистрировали торговый дом «Иосиф Каценельсон и сыновья». В 1894 году фирма построила недалеко от Бобруйска, в Березинском форштадте, лесопильный завод, на котором трудились 45 человек. Позже торговый дом Каценельсонов приобретет и построит еще два лесоперерабатывающих предприятия на украинской Волынщине. Фирма также откроет постоянное отделение в Либаве, которая останется главным для нее центром сбыта лесных материалов. (…)
В начале XX века семья Каценельсонов в полном составе перешла в санкт-петербургское купечество, но центральным офисом ее бизнеса остался Бобруйск…
Вадим Сехович
«БДГ. Деловая газета» (www.bdg.by), 22.03.2006
БАЦЬКА ЗА СЫНА
Мяркую, беларускім аматарам шахмат не трэба напамінаць, хто такі Барыс Гельфанд – 30 гадоў яго жыцця прайшлі ў нас на вачах (цяпер Барысу 38). У 2005 г. у амерыканскім Мінеаполісе выйшла першая біяграфічная кніга, прысвечаная славутаму гросмайстру. Кніга выдадзена на рускай мове, называецца «Увлечение и профессия», а напісаў яе… бацька шахматыста, Абрам Гельфанд. Хоць ён ніколі ўсур’ёз шахматамі не займаўся, але шлях нашчадка прасачыў вельмі пільна.
У кнізе 375 старонак. Найбольшую цікавасць уяўляе першая частка – пра таленавітага хлопчыка, які шмат працаваў над сабой. Тамсама змешчаны звесткі пра трэнераў, якія яму дапамагалі (Тамара Галавей, Эдуард Зелькінд, Альберт Капенгут…). Мы даведваемся, што гросмайстар вучыўся ў 103-й мінскай школе, потым у Акадэміі фізвыхавання. Апошнюю, дарэчы, так і не скончыў.
Нямала цікавага і ў раздзеле пра беларускіх шахматыстаў, якія цяпер жывуць за мяжой. Гэта Ілля Смірын, Юрый Шульман, Генадзь Сагальчык, браты Атласы – як бачым, сярод іх многа яўрэяў.
На маю думку, кніга вартая таго, каб яе перавыдаць на радзіме Б. Гельфанда. Трэба спадзявацца, Барыс Абрамавіч і сам калі-небудзь напіша пра сябе, прааналізуе прычыны сваіх шахматных поспехаў і няўдач.
Юрый Тэпер, кандыдат у майстры
АЛІК – ЧЭМПІЁН!
Аркадзь Плакхін у рускіх шашках – постаць не меншага маштабу, чым Барыс Гельфанд у шахматах ці Кацэнельсаны ў бізнесе. Былы чэмпіён свету па шашках-64 жыве ў Мінску і ў 65 гадоў нядаўна зноў выйграў чэмпіянат сталіцы. Атрымаў зіхатлівы кубак – такія прызы ён дужа любіць. Год таму Аркадзю Міронавічу Плакхіну надалі вышэйшае спартовае званне – «заслужаны майстар спорту РБ». Віншуем, хаця і са спазненнем.
================================
НОВЫЯ «НЯБЁСЫ»
Нядаўна ў Мінску аднавіўся выпуск часопіса «Шамаим» («Нябёсы»), задуманага як дзіцячы дадатак да газеты «Берега». Раней ён выходзіў у Магілёве. Часопіс, падобны да кніжкі-размалёўкі, вучыць малых іўрыту ды яўрэйскім традыцыям. У «Шамаим» хораша распавядаецца пра святы – Ту бі-Шват, Пурым і інш. Запамінаюцца малюнкі Паліны Казак. Хібы ў выданні таксама ёсць, але яны не скочуць у вочы.
Ініцыятыву сп. Дорна & Co., падтрыманую Галандскім яўрэйскім фондам, можна толькі вітаць. Але ж «дзіцячыя» і «моладзевыя» матэрыялы не зашкодзілі б і самой газеце «Берега»… Бо наклад «Шамаим», указаны на вокладцы, – 299 экз. Усім ахвотным пэўна не хопіць.
ДЯДЯ РОМА
Кто не знает дядю Рому?
От Панамы до Курил
Знают все, что синагогу
Он когда-то сторожил.
Дядя Рома – он не дурень,
Уминает десять кур,
Пьет ведро вина на Пурим
И постится в Йом-Кипур.
А потом идет в театр,
Залезает на балкон.
Уронив на сцену шляпу,
Сны на идиш видит он.
AF ZAJ-GEZUNT
CU MAJN KHAVER
Vos dir zogn, majner khaver?
Zaj gezunt un for avek.
Zolstu trefn in Israel
Dajner zun un dajne velt.
Vos dir zogn noch, majn khaver?
Zol dajn lebn vern fraj.
Zol di shtern fun dem himl
In dajn fencter kumen hajnt.
Kh’vil dir vinchn, majner khaver,
Blajb gezunt, zol sholem zajn,
Zolst’ fun kinder hobn nakhes,
Zol dajn lebn frejlekh zajn!
Shmuel-Ruvn CYPERSHTEJN (Pinsk)
============================================================================================================
Адрас для лістоў: Рубінчык С.В., Беларусь, Мінск, 220082, вул. Матусевіча, 16-65. (Matusevicha, 16/65, Minsk, Belarus, 220082).
Надрукавана 02.04.2006. Тыраж 120 экз. Бясплатна. Адказны за выпуск – У.П.Рубінчык (rubinchyk@lycos.com).
Правы на матэрыялы «Мы яшчэ тут!» захоўваюцца за аўтарамі. Бюлетэнь распаўсюджваецца ў Беларусі, Ізраілі, ЗША, Расіі і іншых краінах. Інтэрнэт-версію бюлетэня шукайце на сайце Аб’яднання выхадцаў з Беларусі ў Ізраілі: www.souz.co.il/belzem. Рубрыка «Наши друзья»
=======================================================================================
|
|
|
